پای صاف یکی از شایع‌ترین اختلالات اسکلتی و عضلانی در ایران و جهان است. طبق تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیش از ۳۳ درصد کودکان و ۲۷ درصد بزرگسالان ایرانی با درجات مختلفی از این مشکل مواجه هستند. این در حالیست که عدم درمان به‌موقع می‌تواند به زنجیره‌ای از دردهای مزمن، آرتروز زودرس و حتی نیاز به جراحی‌های سنگین منجر شود. خوشبختانه با پیشرفت‌های چشمگیر در ارتوپدی فنی، درمان پای صاف در هر سنی نه‌تنها امکان‌پذیر، بلکه بسیار موفق و بدون نیاز به جراحی است.
پای صاف چیست؟
پای صاف حالتی است که قوس طولی داخلی کف پا از پاشنه تا زیر انگشت شست به‌طور کامل یا جزئی فرو می‌ریزد و هنگام ایستادن و راه رفتن، تمام یا بخش زیادی از کف پا با زمین تماس پیدا می‌کند. این قوس در حالت طبیعی مانند یک فنر پیچیده عمل می‌کند. شوک‌های وارد شده هنگام راه رفتن را جذب می‌کند، وزن بدن را بین پاشنه و پنجه تقسیم می‌کند و به تعادل کلی بدن کمک می‌کند. وقتی این فنر از بین برود، فشار به‌صورت نابرابر به مچ پا، زانو، لگن و ستون فقرات منتقل شده و مشکلات زنجیره‌ای آغاز می‌شود. این دقیقا مشکلی است که پای صاف به وجود می‌آورد.
مشکلاتی که پای صاف ایجاد می‌کند
فرو رفتن قوس پا فقط یک مشکل ظاهری نیست، بلکه یک اختلال بیومکانیکی جدی در بدن انسان است. فشار اضافی روی تاندون تیبیال خلفی باعث التهاب و پارگی تدریجی آن می‌شود. مچ پا به سمت داخل می‌چرخد، زانوها به داخل متمایل می‌شوند و لگن چرخش غیرطبیعی پیدا می‌کند که در نهایت ستون فقرات از تعادل خارج می‌شود. نتیجه این زنجیره از تغییرات در آناتومی انسان می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- درد شدید پاشنه و قوس پا
- خار پاشنه و فاشیای پلانتار
- خستگی و درد پس از ۱۰-۱۵ دقیقه ایستادن
- کمردرد مزمن و دیسک زودرس
- آرتروز زانو و مچ پا در سنین ۳۰-۴۰ سالگی
- بونیون شست، میخچه و پینه
- سردردهای تنشی و میگرن ناشی از عدم تعادل گردن
آیا پای من صاف است؟
تشخیص اولیه در خانه بسیار ساده است و نیازی نیست که برای تشخیص اولیه به مرکز ارتوپدی فنی و یا پزشک مراجعه کنید. در این زمینه فقط لازم است که پای خود را خیس کنید و روی یک کاغذ یا سطح صاف قدم بگذارید.
در این حالت اثر کامل کف پا به معنی داشتن پای صاف شدید است. اثر با قوس جزئی نیز پای صاف خفیف تا متوسط را نشان می‌دهد. همچنین اثر فقط پاشنه، پنجه و قوس واضح نشان دهنده پای نرمال و عدم نیاز به هیچ درمانی است.
روش‌های تشخیص پای صاف
اگر در منزل تست گفته شده را انجام دادید و متوجه ایرادی در پای خود شدید، بهتر است که برای مشاهده دقیق‌تر ایرادات پای صاف به کلینیک ارتوپدی فنی مراجعه کنید. امروزه از روش‌های مختلفی برای تشخیص درصد صافی کف پا استفاده می‌شود. از مهم‌ترین روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسکن سه‌بعدی کف پا با دستگاه Foot Scan
- پلانتار پرشر برای توزیع دقیق فشار زیر پا در حالت ایستاده و راه رفتن
- آنالیز گیت و راه رفتن با دوربین‌های مادون قرمز و نرم‌افزار تخصصی
- رادیوگرافی دیجیتال تحت وزن برای دیدن وضعیت استخوان‌ها در حالت واقعی
پای صاف در سنین مختلف
در نوزادان و کودکان زیر ۴ سال، پای صاف کاملاً طبیعی و فیزیولوژیک است و به دلیل لایه چربی زیر پوست دیده می‌شود. به همین دلیل در این سنین نباید نگران پای صاف باشید و دیدن این موضوع نیز نشان دهنده وجود ایراد در فرزند شما نیست.
از ۵ تا ۶ سالگی قوس باید به‌تدریج شکل بگیرد. در ۷ تا۱۰ سالگی اگر قوس ایجاد نشود، بهترین زمان مداخله است. در نوجوانی رشد سریع قد و فعالیت‌های ورزشی می‌تواند پای صاف را تشدید کند. به همین دلیل بهتر است که تا 10 سالگی این ایراد تشخیص داده شده و سریعا نسبت به درمان آن اقدام شود.
در بزرگسالی، اضافه وزن، بارداری، ایستادن طولانی و ضعف عضلانی عوامل اصلی تشدید کف پای صاف هستند. اگر مشکل در این سنین حل نشود، در میانسالی و سالمندی، ضعف تاندون‌ها و آرتروز این مشکل را غیرقابل تحمل می‌کند.
روش‌های درمان پای صاف
درمان همیشه با روش‌های غیرجراحی و کاملاً علمی آغاز می‌شود. مهم‌ترین و مؤثرترین روش، ساخت کفی و کفش طبی کاملاً سفارشی بر اساس اسکن سه‌بعدی است. سایر روش‌ها شامل تمرینات اصلاحی تحت نظر فیزیوتراپیست، کاهش وزن، بوت‌های اصلاحی شبانه در کودکان، شاک‌ویو تراپی، لیزرتراپی، تزریق PRP و اوزون‌تراپی هستند. جراحی تنها در کمتر از ۱تا ۲ درصد موارد شدید و غیرقابل کنترل توصیه می‌شود.
درمان پای صاف در سنین مختلف
در کودکان ۳ تا ۱۰ سال بهترین پاسخ‌دهی وجود دارد. با کفی‌های نرم سیلیکونی، تمرینات روزانه و کفش مناسب، بیش از ۹۵ درصد موارد کاملاً اصلاح می‌شوند. نوجوانان ۱۱ تا ۱۸ سال نیاز به کفی‌های نیمه‌سخت با پشتیبانی قوی و ورزش‌های اصلاحی دارند. بزرگسالان ۱۹ تا ۴۵ سال با کفی‌های سخت کربنی، فیزیوتراپی و کنترل وزن، درد را تا ۹۰ درصد کاهش می‌دهند. در میانسالی و سالمندی با کفی‌های فوق‌نرم، جذب شوک بالا، صندل طبی و درمان‌های مکمل مانند لیزرتراپی این ایراد مدیریت می‌شود.
تکنولوژی‌ها و روش‌های جدید در درمان پای صاف
درمان پای صاف این روزها به لطف تکنولوژی‌ها و روش‌های نوین، ساده‌تر و بهتر شده است. از جمله تکنولوژی‌های جدید در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت کفی با پرینتر سه‌بعدی و مواد کربن-گرافیت به عنوان سبک‌ترین، نازک‌ترین و مقاوم‌ترین کفی جهان
- کفی‌های هوشمند با سنسور فشار برای پایش درمان در خانه
- اورتزهای دینامیک با فنر کربنی که حرکت طبیعی پا را بازمی‌گردانند
- شاک‌ویو تراپی فوکوس و رادیال برای درمان فاشیای پلانتار
- اسکنر سه‌بعدی بلژیکی با دقت ۰.۱ میلی‌متر
- سیستم CAD/CAM آلمانی برای ساخت کفی در کمتر از ۳۰ دقیقه
کلینیک ارتوپدی فنی صحت بخش؛ تخصصی‌ترین مرکز درمان پای صاف در ایران
کلینیک ارتوپدی فنی صحت بخش با بیش از چند دهه سابقه، همکاری با دانشگاه علوم پزشکی تهران و دریافت لوح تقدیر از وزارت بهداشت، تنها مرکزی در ایران است که کفی طبی را در یک جلسه و در حضور بیمار با اسکن سه‌بعدی می‌سازد. این کلینیک اولین واردکننده دستگاه CAD/CAM آلمانی و پرینتر سه‌بعدی پزشکی در خاورمیانه است.
اگر از درد پا، زانو، کمر یا نگرانی برای فرزندتان رنج می‌برید، همین امروز می‌توانید با کلینیک صحت‌بخش تماس بگیرید. اولین اسکن، مشاوره و معاینه در این مرکز رایگان است.
