جولای 2018

زانوی ضربدری  به حالتی گفته می شود که درآن زاویه بالای ساق پا به طرف داخل میباشد و زانوها در تماس با یکدیگر قرار می گیرند و مچ ها ازهم دور می شوند.بسیاری از کودکان تاسن ۳سالگی دچار ساق پای خمیده هستند و علت پای ضربدری در این کودکان خم بودن ساق پا در رحم مادر است و این کودکان تاسنین ۴یا ۵ سالگی با کجی زانو یا زانوی ضربدری مواجه هستند و درسن ۶ یا ۷سالگی پای آن ها صاف می شود اگرچه در برخی ازکودکان این کج بودن ادامه پیدا می کند. از علائم زانو ضربدری کج بودن زانو است، دراین موارد دلیل کج بودن زانو می تواند  بر اثر شرایطی مانند بیماری نرمی استخوان یا بدشکلی های ژنتیکی باشد. در ادامه ببیشتر به این عارضه و درمان پای ضربدری می پردازیم.

علائم زانوی ضربدری

ظاهر پاها و وضعیت زانوها در بسیاری از موارد به وضوح نشان دهنده وضعیت زانوی ضربدری هستند  . نزدیک شدن زانوها به خط میانی بدن و دورشدن قوزک داخلی مچ پا ازیکدیگر  و سائیده شدن زانوها به یکدیگر به هنگام راه رفتن از علایم واضح و روشن زانو ضربدری هستند . سایر علائم پا ضربدری در ادامه آورده شده اند:
– کوتاهی تاندون آشیل
– تمایل کشکک ها به خارج و احتمال بروز نیمه دررفتگی آن
– خستگی زود رس به هنگام راه رفتن و دویدن
– درد پشت ساق وجلوی ران
– کوتاهی قد
– آرتروز زانو زودرس
– سائیدگی بیش از حد کناره داخلی کفش
– راه رفتن با پاهای چرخیده به خارج و گاه به طور عکس با چرخش پنجه پا به داخل
– نوزادان به خاطر وضعیت فشردگی آن ها در رحم مادر با پای پرانتزی به دنیا می آیند. پاهای کودک با آغاز راه رفتن  قوی تر می شوند و زانو ها به سمت داخل حرکت می کنند(در حدود ۱۲ تا ۱۸ ماهگی). اما در بعضی کودکان در ۳ سالگی، پاها بیش از اندازه به سمت داخل ( زانوی ضربدری) می شوند. در این زمان موقع ایستادن کودک، زانوها با یکدیگر تماس داشته، اما قوزک ها از یکدیگر جدا هستند.

همچنین پای ضربدری می تواند در نتیجه مشکلات یا بیماری های خاص همچون موارد زیر ایجاد شود:
– نرمی استخوان براثرکمبود ویتامین دی دربدن
– شرایط کبود سایر موادغذایی مانند ویتامین سی
– عوامل نادر ژنتیکی مانند ابتلا به سندروم کوهن
– وارد شدن آسیب به استخوان ساق پا (در این حالت فقط یک پا دچار خم یا انحنا می شود)
– اضافه وزن یا چاقی
– در بزرگسالان کجی استخوان می تواند بر اثر هرگونه صدمه مانند شکستگی مچ پا و بیماری هایی مانند آرتروز استخوان یا روماتیسم ایجاد شود

پای ضربدری همچنین ممکن است  با مشکل صافی کف پا ارتباط داشته باشد. هنگامی که زانوها در موقعیتی قرار می گیرند که بیش از حد خم و انحنا دارد، مفاصل پا مجبور به چرخش در محل خود می شود. این شرایط باعث وارد شدن فشار و کشیدگی زیاد به غضروف ها، تاندون ها و نیز بافت نرم داخل انحنای پا می شود.

روش های درمان
برای کودکانی که به دیسپلازی استخوان مبتلا هستند، دارو درمانی می تواند نقش تعیین کننده و تاثیرگذار داشته باشد.. استفتده از داروهای مسکن و ضد التهاب نیز میتواند در کاهش درد و التهاب ناشی از دفورمیتی زانو کمک کند.
همچنین پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست می توانند برنامه تمرینی مخصوصی رابرای اصلاح وضعیت زانوی ضربدری در کودکان طراحی کنند. فیزیوتراپیست می تواند یک برنامه ورزشی برای کمک به استحکام عضلات ضعیف طراحی کند وقتی مفصلی در تمام اوقات در یک وضعیت غیرهم تراز قرار داشته باشد.
سفتی مفاصل و عضلات باعث می شود که ورزش کردن و انجام حرکات استقامتی مخصوص آن ناحیه دشوار شود. فیزیوتراپیست می تواند زانوی شما را معاینه کند، متوجه شود کدام ساختارها سفت شده اند و یک برنامه کششی مناسب  و حرکات اصلاحی زانوی ضربدری برای شما عرضه کند.
استفاده از زانوبند یا آتل در شب برای درمان (زانوی پرانتزی) و همچنین زانوی ضربدری توصیه می شود. کارکرد زانوبند شبانه ای که به کفش متصل است کشیدن زانو به سمت وضعیت صحیح آن است. گاهی اوقات، این زانوبندها باید به صورت سفارشی ساخته شوند.
کفی های سفارشی برای زانوی ضربدری و اصلاح حرکت غیرنرمال پا و توزیع وزن در پا کمک می کند. چرخش بیش از حد پا به داخل  با کفی های طبی اصلاح می شود. این کفی ها باعث ثبات پا و اصلاح عدم تعادل ناشی از آسیب دیدگی می شوند.

توصیه مهم

در صورتی که باید این عمل جراحی را انجام دهید و سیگار می کشید ، بسیار مهم است که حداقل دو هفته قبل و سه ماه بعد از انجام این عمل مصرف سیگار را قطع کنید. این دستور به این دلیل است که کشیدن سیگار رسیدن خون به استخوان را دچار اختلا می کند و این موضوع می تواند بازسازی استخوان را به تاخیر بیاندازد یا حتی از بازسازی آن جلوگیری کند.
همچنین در نظر داشته باشید با گذشت حداقل شش تا هشت هفته پس از انجام عمل جراحی برش استخوانی برای اصلاح زانوی ضربدری ، می توانید دوباره رانندگی کنید.

زانوی ضربدری بیشتر در کودکان روی می‌دهد و معمولاً مسئله نگران‌کننده‌ای نیست اما در صورتی ‌که این عارضه در بزرگسالان روی دهد باید مورد توجه قرار گیرد.
اگر زانوی ضربدری به ‌خودی ‌خود اصلاح نشد و یا اگر این عارضه در اثر مشکلات زمینه‌ای ایجاد شود احتمالاً به درمان نیاز می‌باشد.

علائم زانوی ضربدری
– هنگامی ‌که زانوها با یکدیگر تماس داشته باشند و مچ پا و پاها بسیار از هم دور باشند.
– اختلال در راه رفتن
– طریقه راه رفتن (طرز راه رفتن) به حالتی غیرطبیعی و نادرست

چه عواملی موجب عارضه زانوی ضربدری می‌شود؟

دلایل متعددی موجب زانوی پرانتزی می‌شود این دلایل عبارتند از: تولد یا رشد، آسیب‌دیدگی، کمبود ویتامین، عوامل ژنتیکی و بیماری‌های مفصل. علل ایجادکننده پای پرانتزی ممکن است در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد.

تولد یا رشد

زانوی ضربدری عارضه بسیار شایعی در میان کودکان می‌باشد. در اکثر موارد عارضه پای پرانتزی با بزرگتر شدن کودکان از بین می‌رود اما در صورتی ‌که به مرور زمان عارضه برطرف نشد احتمال دارد که کودک به بیماری‌های استخوانی مبتلا باشد.
شکستگی کوزن شکستگی‌هایی است که شامل شکستگی استخوان درشت‌نی می‌باشد. این نوع شکستگی‌ها موجب بدشکلی و ناهنجاری پا می‌شود. این عارضه بیشتر در کودکانی که ۳ تا ۶ سال دارند روی می‌دهد. کودکانی که این عارضه را تجربه می‌کنند ممکن است به عارضه پای ضربدری مبتلا شوند.
راشیتیسم عارضه‌ای است که در نتیجه کمبود ویتامین D به وجود می‌آید. به علت این عارضه، استخوان‌های کودکان نرم و ضعیف می‌شود. این بیماری همچنین می‌تواند موجب تأخیر در رشد و بروز درد و ضعف عضلات شود.
زانوی ضربدری در بزگسالان ممکن است به علت عوامل ژنتیکی باشد که ممکن است از یکی از والدین یا هر دوی آنها به فرد منتقل شده باشد.

آسیب‌دیدگی

زانوی ضربدری در بزرگسالان ممکن است همانند کودکان به دنبال شکستگی ساق پا که اصلاح‌نشده روی دهد. همانطور که درباره شکستگی استخوان درشت‌نی (تیبیا) در فوق گفته شد این نوع شکستگی موجب بروز ناهنجاری در پا می‌شود که درنتیجه‌ی آن ممکن است عارضه پای پرانتزی روی دهد.

بیماری مفصلی

چندین عارضه‌ی پزشکی وجود دارد که اگر بزرگسالان به این عارضه‌ها مبتلا باشند ممکن است به پای ضربدری نیز مبتلا شوند. بعضی از این عارضه‌ها عبارتند از: استئو آرتریت یا روماتیسم مفصلی. فقط آرتروز نیست که می‌تواند موجب بروز پای ضربدری شود بلکه پای ضربدری نیز می‌تواند در آینده موجب آرتروز شود.

وزن

چاقی و اضافه‌وزن نیز می‌تواند منجر به بروز عارضه زانوی ضربدری شود.

درمان توسط پزشک 

پزشک جهت درمان زانوی ضربدری و تشخیص اینکه آیا فرد به عارضه زانوی پرانتزی مبتلا است یا خیر چندین اقدام را انجام می‌دهد که عبارتند از:
– پاها، باسن و قسمت مچ به پایین را معاینه می‌کند.
– به طرز راه رفتن بیمار توجه می‌کند.
– در زمانی که زانوها با یکدیگر تماس کمی دارند، فاصله میان مچ پاها را اندازه‌گیری می‌کند.
– عکسبرداری اشعه ایکس را تجویز می‌کند تا ببیند که آیا استخوان‌ها دارای مشکلات زمینه‌ای هستند یا خیر.

درمان عارضه پای پرانتزی

اگر می‌خواهید بدانید که چگونه می‌توان بدون انجام عمل جراحی می‌توان عارضه پای ضربدری را درمان کرد باید بدانید که این موضوع تا حد زیادی به عامل ایجاد بدشکلی و انحراف پا بستگی دارد. اگر عامل ایجاد کننده عارضه پای پرانتزی به علت وجود مشکلات ساختاری نظیر ناهنجاری استخوانی باشد به احتمال زیاد انجام روش‌های درمان زانوی ضربدری بدون جراحی به شما کمک نخواهد کرد.

اما اگر عارضه زانوی ضربدری در شما به علت مشکلات زمینه‌ای نظیر وضعیت سلامتی یا ضعیف بودن عضلات ساق پا می‌باشد به احتمال زیادی اصلاح پای ضربدری به ‌وسیله انجام روش‌های بدون جراحی موفقیت‌آمیز خواهد بود.

بریس یا زانوبند

در هر حال اگر علت بروز عارضه زانوی پرانتزی، مشکلات مفصلی باشد که از آرتروز زانو ناشی می‌شوند درمان‌های بدون جراحی مثل بریس ممکن است کمک کند. در صورتی‌ که کشش و انقباض رباط‌ها از جمله رباط جانبی داخل زانو و رباط صلیبی قدامی دشوار است استفاده از بریس نیز در این حالت زیاد کمکی نخواهد کرد. در صورتی ‌که رباط‌های زانویتان همچنان انعطاف‌پذیر هستند، بریس تخلیه کننده وزن یکی از انواع بریس‌هایی است که می‌تواند به درمان کمک کند.

کفش ارتز

روش اصلاحی دیگری نظیر کفش ارتز (کفش طبی) برای درمان پای پرانتزی در بزرگسالان زیاد کمک نمی‌کند اما در صورتی ‌که درد یا ناراحتی احساس می‌کنید می‌تواند به تسکین درد کمک کند.

تمرینات و حرکات ورزشی

تمرینات کششی نیز وجود دارند که بر روی تقویت عضلات پا و قسمت مچ پا به پایین تمرکز دارند و می‌توانند به کاهش شدت والگوس (زاویه دارشدن زانو به خارج) زانو کمک کند. برخی از تمریناتی که می‌توانید انجام دهید شامل حرکاتی نظیر حرکت قدم به کنار، حرکت پلکان، اسکات یا چمباتمه زدن کنار دیوار، فشار دادن زانو، کشش عضله همسترینگ می‌باشد. این حرکات را می‌توان جهت تقویت مفاصل زانو انجام داد که می‌توانند به کاهش شدت حالت ضربدری پا کمک خواهد کرد.
از روش ماساژ درمانی جهت درمان افرادی که از عارضه پای ضربدری رنج می‌برند استفاده می‌شود. این روش شامل حرکت دادن پا به اطراف می‌باشد. هدف اصلی این روش کاهش میزان شدت پای ضربدری و کمک به رشد استخوان است. این روش برای افرادی که به بزرگسالی رسیده‌اند یا اصلاً عوارضی ندارد و یا اینکه عوارض آن اندک است.

کم کردن وزن

اگر دلیل ابتلا شما به پای ضربدری اضافه‌وزن است مسلماً کاهش وزن می‌تواند به بهبود ناهنجاری پا کمک کند. به ‌هر حال ثابت شده است که غالباً میزان شدت پای ضربدری در افراد چاق در مقایسه با شدت آن در افراد لاغر بیشتر است.

کمبود ویتامین

احتمالاً درمان بیماری‌های زمینه‌ای که موجب بروز ناهنجاری در پا می‌شود مؤثرترین روش بدون جراحی برای اصلاح پای ضربدری می‌باشد. یکی از این بیماری‌ها، بیماری به نام راشیتیسم یا نرمی استخوان است که علت آن کمبود ویتامین D می‌باشد. به ‌سادگی با درمان این بیماری استخوان‌ها سالم می‌شود که درنهایت به اصلاح زانوی ضربدری کمک می‌کند.
یکی دیگر از بیماری‌هایی که بر اثر کمبود ویتامین ایجاد می‌گردد و می‌تواند موجب بروز پای ضربدری شود، بیماری اسکوروی است. اسکوروی به علت کمبود ویتامین ث به وجود می‌آید. هر دوی این بیماری‌ها به‌وسیله مصرف مکمل‌های ویتامین دی و ث و تزریق ویتامین و یا رژیم غذایی مناسب درمان می‌شوند.

عمل جراحی

روش عمل جراحی شامل افزودن یا برداشتن استخوان می‌باشد که این روش جراحی با نام استئوتومی شناخته می‌شود.